امداد خودرو

موتور خودرو مهم‌ترین بخش فنی هر ماشین محسوب می‌شود و اگر وجود نداشته باشد، ماهیت خودرو نیز زیر سوال می‌رود. پیشرانه ماشین مجموعه‌ای از قطعات مختلف است. خودروها با انواع موتور گوناگونی تولید می‌شوند و هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.

موتور خودرو چیست؟

موتور خودرو در واقع نیروگاه و منبع تامین قدرت اتومبیل است که بسته به نوع آن، انرژی خود را از سوخت‌های فسیلی یا الکتریسیته یا هر دو دریافت می‌کند. سوخت‌های فسیلی شامل بنزین، گازوئیل و گاز طبیعی به‌علاوه سوخت گاز هیدروژن جزو مهم‌ترین منابع سوخت خودروهای غیربرقی به حساب می‌آیند.

وظیفه موتور

وظیفه موتور ارسال نیروی لازم به سمت چرخ‌ها برای به حرکت درآوردن ماشین هست. اگر موتور خودرو وجود نداشته باشد، اتومبیل حرکت نمی‌کند و در این حالت می‌شود گفت که فرق چندانی با یک گاری دستی ندارد.

انواع موتور

امروزه انواع مختلفی از موتور ماشین در خودروهای سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. موتورهای درون‌سوز و الکتریکی دو گونه اصلی انواع موتور خودرو هستند که هر کدام زیرگونه‌های مختلفی دارند.

موتور درون سوز یدک کش تبریز

موتور درون سوز به گونه‌ای از پیشرانه خودرو گفته می‌شود که در آن مخلوط سوخت و هوا درون یک محفظه بسته داخل موتور دچار احتراق می‌شود. انواع موتورهای بنزینی و دیزلی در این دسته قرار می‌گیرند.

موتور بنزین سوز

موتور بنزین‌سوز گونه‌ای از موتورهای درون‌سوز به حساب می‌آید که سوخت مورد استفاده آنها بنزین است و از سیستم جرقه‌زنی برای انفجار محفظه احتراق استفاده می‌کند.

موتور بخار

موتور بخار شامل یک منبع بزرگ آب و بخار است و انرژی آنها توسط فشار بخار ایجاد می‌شود. این موتور قدیمی جزو موتورهای برون سوز است و معمولا از زغال سنگ برای تامین انرژی حرارتی لازم به منظور تبخیر آب استفاده می‌کند.

موتور الکتریکی

موتور الکتریکی هیچ‌گونه احتراقی ندارد و از انرژی برق نیرو دریافت می‌کند. این نوع از موتورها در بسیاری از لوازم برقی خانگی یا صنعتی نیز استفاده می‌شوند، اما در خودرو برقی با قدرت بسیار بیشتر و تکنولوژی پیشرفته‌تری به کار می‌روند.

موتور انژکتوری

در موتورهای انژکتوری از یک سامانه پاشش سوخت به نام انژکتور برای تزریق بنزین یا گازوئیل به درون موتور استفاده می‌شود. این سیستم جای کاربراتور را گرفته است و کارایی بسیار بالاتری ارائه می‌دهد.

موتور توربو

موتور توربو در واقع همان موتور درون‌سوز بنزینی یا گازوئیلی است که از سیستم مکش هوای پرخوران استفاده می‌کند. توربوشارژر در واقع یک توربین است که به کمک انرژی گازهای اگزوز به چرخش درمی‌آید و هوا را با چگالی بیشتر به داخل موتور پمپ می‌کند. درنتیجه قدرت موتور افزایش می‌یابد.

موتور دیزل و توربودیزل خرید عمده هدلایت

این گونه از موتورهای درون سوز از سوخت گازوئیل استفاده می‌کنند و ضریب تراکم سیلندر آنها بسیار بیشتر از موتورهای بنزینی است. درنتیجه نیازی به جرقه‌زن یا شمع ندارند و فقط از یک سری گرمکن‌های مخصوص جهت احتراق بهتر استفاده می‌کنند.

موتور گازسوز و دوگانه سوز

موتورهایی که از سوخت گاز طبیعی متان نیروی خود را تامین می‌کنند، به موتورهای گازسوز معروف هستند. بسیاری از خودروها نیز به صورت ترکیبی از سوخت بنزین و گاز طبیعی نیرو می‌گیرند که به دوگانه‌سوز معروف شده‌اند.

موتور هیبریدی

موتور هیبریدی در واقع دارای دو نوع پیشرانه است. در خودروهای هیبرید به‌صورت ترکیبی از موتور درون سوز و موتور برقی برای به حرکت درآوردن خودرو استفاده می‌شود.

انواع موتور ماشین براساس تعداد سیلندر

انواع موتور ماشین براساس تعداد سیلندر

موور ماشین بر اساس تعداد سیلندر به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. بیشترین موتورهای موجود در بازار 4 سیلندر دارند. معمولا هر چه تعداد سیلندرها بالاتر برود، حجم موتور نیز بیشتر می‌شود.

موتور 2 سیلندر

موتور 3 سیلندر خطی

موتور 4 سیلندر خطی

موتور 4 سیلندر تخت

موتور 6 سیلندر خطی

موتور 6 سیلندر خورجینی (V شکل)

موتور 6 سیلندر تخت

موتور 8 سیلندر خطی

موتور 8 سیلندر V8

موتور 8 سیلندر تخت

موتور 10 سیلندر V10

موتور 12 سیلندر V12

انواع موتور خودرو براساس چینش سیلندر

سیلندرها به‌صورت خطی، تخت و خورجینی درون محفظه موتور چیده می‌شوند. یک نوع از پیشرانه هم وانکل یا دَوَرانی نام دارد.

موتور خطی

موتور تخت

موتور خورجینی یا V شکل

موتور وانکل

انواع موتور ماشین براساس سوخت مصرفی

انواع موتور ماشین براساس سوخت مصرفی

انرژی لازم برای راه‌اندازی موتور خودرو از منابع مختلفی تامین می‌شود.

موتور بنزینی

موتور دیزل یا گازوییلی

موتور گازسوز

موتور هیدروژنی

موتور برقی

انواع موتور ماشین براساس نوع احتراق

موتورهای احتراقی که با سوخت‌های فسیلی کار می‌کنند به دو نوع اصلی برون‌سوز و درون‌سوز تقسیم می‌شوند.

موتور احتراق خارجی یا برون‌سوز

موتور احتراق داخلی که شامل موارد زیر می‌شود:

موتور درون‌سوز اتو

موتور وانکل

موتور 2 زمانه یا 4 زمانه دیزل و بنزینی

انواع موتور خودرو براساس سیستم سوخت رسانی

سیستم سوخت‌رسانی موتور خودرو شامل کاربراتور و انژکتور است.

موتور کاربراتوری

موتور انژکتوری تک‌نقطه‌ای و چند‌نقطه‌ای شامل تزریق مستقیم یا غیرمستقیم

حتما بخوانید:

تنظیم موتور خودرو و بهترین زمان انجام آن

مراحل کار موتور احتراق داخلی

عملکرد موتورهای احتراق داخلی در چهار مرحله انجام می‌شود و به این صورت است که ابتدا سوخت فسیلی مایع به همراه هوا وارد موتور می‌شود. به این مرحله مکش می‌گویند و هم‌زمان با آن پیستون داخل سیلندر پایین می‌رود.

در مرحله بعد سوپاپ‌ها بسته می‌شود و پیستون بالا می‌رود تا مخلوط سوخت و هوا متراکم شود. این مرحله را تراکم می‌نامند.

سپس نوبت به مرحله انفجار می‌رسد که در آن مخلوط سوخت و هوای متراکم در اثر انرژی جرقه شمع یا حرارت ناشی از فشردگی زیاد منفجر می‌شود. سپس پیستون پایین می‌رود و میل لنگ را به گردش در می‌آورد.

دوباره هم‌زمان با حرکت میل لنگ، پیستون بالا می‌آید و سوپاپ خروج دود باز می‌شود تا گازهای ناشی از احتراق خارج شوند. به این مرحله تخلیه می‌گویند.

نحوه عملکرد موتور خودرو

قدرت موتور خودرو در اثر سوختن بنزین یا گازوییل ایجاد می‌شود. بعد از استارت زدن، بنزین از باک توسط پمپ بنزین به سمت موتور و سیستم سوخت‌رسانی پمپ می‌شود. سپس هوا از طریق هواکش و بعد از عبور از فیلتر با سوخت ورودی به موتور ترکیب و از طریق سوپاپ ورودی وارد سیلندر می‌شود.

در خودروهای انژکتوری سوخت توسط انژکتورها در منیفولد هوا پاشیده می‌شود و از آنجا همراه با هوا از طریق سوپاپ ورودی به داخل سیلندر می‌رود. پیش از روشن شدن موتور، استارت فلای ویل و میل لنگ را می‌چرخاند و باعث می‌شود که پیستون بعد از ورود هوا بالا بیاید. بالا آمدن پیستون مخلوط سوخت و هوا را متراکم می‌کند و سپس در اثر جرقه شمع، این مخلوط منفجر می‌شود. بعد از آن پیستون پایین می‌رود و درنتیجه موتور روشن می‌شود و خودرو می‌تواند حرکت کند.

پیکربندی سیلندر موتور

سیلندرها معمولا به صورت خطی پشت سر هم قرار می‌گیرند که به آنها موتور خطی می‌گویند.

در برخی از موتورها، سیلندرها مقابل هم قرار می‌گیرند که به آنها موتورهای تخت یا باکسر گفته می‌شود.

در برخی از موتورها نیز زاویه بین سیلندرها شبیه حرف V است که به آنها موتورهای خورجینی یا V شکل نیز می‌گویند.

نقش ایسیو در ترکیب سوخت و هوا

در موتورهای انژکتوری، ECU یا کامپیوتر خودرو اطلاعات هوای ورودی به موتور را از سنسورهای هواسنج دریافت می‌کند و متناسب با آن به انژکتورها دستور می‌دهد تا پاشش مناسب سوخت به داخل منیفولد یا داخل سیلندر را انجام دهند. به‌طور کلی تمامی قطعات برقی مهم خودرو زیر نظر ایسیو کار می‌کنند.

دلایل خرابی موتور خودرو

علت‌های زیادی باعث خرابی موتور می‌شود، اما به‌طور کلی کثیفی یا کمبود روغن موتور خودرو، پاره شدن تسمه تایم یا زنجیر تایم، خراب شدن یاتاقان‌ها، شکستن یا کج شدن پیستون و شاتون، خرابی رینگ و پیستون، خرابی واشر سرسیلندر، جوش آوردن موتور خودرو و مواردی از این دست، باعث خرابی موتور خودرو می‌شود. بی‌کیفیت بودن سوخت و ایراد در سیستم جرقه هم باعث ناک زدن موتور می‌شود و خرابی رینگ و پیستون را به دنبال دارد.

تعمیر و نگهداری موتور خودرو

موتور خودرو نیازمند سرویس و نگهداری دوره‌ای است. تعویض روغن و فیلترهای مربوطه در این سرویس‌ها بسیار مهم است و باید از اجناس اورجینال و باکیفیت، مطابق با توصیه‌های شرکت سازنده استفاده کرد. درضمن، بررسی‌های دوره‌ای در تعمیرگاه برای جلوگیری از تعمیرات پرهزینه می‌تواند موثر باشد. وجود هرگونه سر و صدا یا دودهای سفید و آبی و سیاه اگزوز می‌تواند نشانه‌ خرابی و نیازمند به تعمیر بودن موتور خودروها باشد. آب بندی موتور خودرو نیز باید بر اساس اصول فنی و مطابق با دستورالعمل‌های سازنده انجام شود.

موتور خودرو در واقع قلب ماشین است و اگر خراب باشد، هزینه و دردسرهای زیادی برای مالک به وجود می‌آورد. بنابراین هنگام خرید و فروش خودرو باید نسبت به سلامت موتور مطمئن بود تا هزینه‌ها و دردسرهای بعدی آن متوجه خریدار نشود.

نتیجه گیری

موتور خودرو مهم‌ترین بخش فنی هر ماشین است و سلامت آن می‌تواند کیفیت سواری و تجربه مالکیت یک اتومبیل را برای مدت‌های طولانی به‌صورت خوشایند تضمین کند. پس هنگام خرید خودرو کارکرده یا فروش خودرو دست دوم باید دو طرف معامله به‌طور دقیق در مورد وضعیت موتور خودرو از تمامی جهات اطلاع داشته باشند.

سرویس‌های دوره‌ای جزو پیش‌نیازهای برخورداری از یک موتور سالم به حساب می‌آیند و تعویض روغن به همراه فیلترهای مربوطه جزو مهم‌ترین فرایندهای نگهداری از موتور به شمار می‌روند.

امروزه موتورهای درون سوز بسیار فراگیر هستند، اما با توجه به روند جهانی برقی شدن، می‌شود انتظار داشت که طی سال‌های بعد خودروهای برقی و ماشین‌های هیبریدی بیشتری در جاده‌ و خیابان‌های ایران و جهان تردد کنند.

سوالات متداول

چرا موتور خودرو اهمیت دارد؟

مهم‌ترین بخش هر خودرو موتور آن است. چرا که این قطعه ماشین را به حرکت درمی‌آورد.

پرکاربردترین نوع موتور خودرو کدام است؟

موتور خطی بنزینی 4 سیلندر بیشترین استفاده را برای تولید خودرو دارد.

منبع